Το βιβλίο του μήνα – Η μυστική ζωή των δέντρων

“Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα δάση ως μέσο στον αγώνα μας ενάντια στην κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να τα αφήσουμε να γεράσουν”.

Η Μυστική ζωή των δέντρων

Wohlleben Peter, εκδόσεις Πατάκης

Πόσοι αντιλαμβανόμαστε συνειδητά την αξία και την μαγεία των δέντρων; Πόσοι αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για πολύ εξελιγμένες οντότητες; Ο θαυμασμός και ο σεβασμός για τον φυτόκοσμο, για όσους έχουμε την ελάχιστη επαφή μαζί του είναι απεριόριστος. Κάποιοι μας αποκαλούν tree huggers (αυτοί που αγκαλιάζουν δέντρα), λες και είναι κάτι κακό! Ίσα ίσα που το δεντράκι το απολαμβάνει το ίδιο με εμάς που το αγκαλιάζουμε εκείνη τη στιγμή.

Κι όμως, τα δέντρα έχουν φωνή, και έναν δικό τους τρόπο να στέλνουν τα μηνύματά τους με δονήσεις μέσα από το ριζικό τους σύστημα αλλά και από τα φύλλα. Όλο το δέντρο είναι ένα δονούμενο ον, και φανερώνει ανά πάσα ώρα και στιγμή την κατάστασή του.

Όσοι νομίζουν ότι η επικοινωνία είναι μόνο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, χρειάζεται να κοιτάξουν καλύτερα γύρω τους. Τα ζώα έχουν ξεκάθαρα τρόπο επικοινωνίας, και ειδικότερα όσοι έχουν κατοικίδια έχουν δει πως τα ζώα επικοινωνούν και μεταξύ τους αλλά και με άλλα είδη, και με τον άνθρωπο. Όσοι έχουν φυτά αναπτύσσουν επίσης μία ιδιαίτερη σχέση μαζί τους. Έχουν γίνει έρευνες που δείχνουν ότι τα φυτά αντιλαμβάνονται περισσότερα απ όσα νομίζαμε μέχρι τώρα, είναι ευαίσθητα στο άγγιγμα αλλά και στον ήχο. 

Αυτά τα υπέροχα πλάσματα, τα δέντρα, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς ειδοποίησης μέσω του δικτύου των ριζών τους που ακουμπιούνται μεταξύ τους και έτσι η πληροφορία μπορεί να ταξιδέψει σε όλους τους κοντινούς γείτονες. Επίσης μέσα από τα φύλλα στέλνουν φερομόνες για να ειδοποιήσουν μέσω του αέρα τα διπλανά ή πιο μακρινά δέντρα. Όταν βρίσκονται σε κίνδυνο όπως π.χ. μια πυρκαγιά, στέλνουν σήματα μέσα από το δίκτυο των ριζών τους στα γειτονικά δέντρα για να προλάβουν να στείλουν τους σπόρους τους στη γη. 

Τα δέντρα έχουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν και να αποθηκεύουν πληροφορίες. Ακόμα δεν έχει ανακαλυφθεί ακριβώς το σημείο αποθήκευσης πληροφορίας, αλλά έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει η ικανότητα εκμάθησης. “Το κέντρο ευφυΐας της μνήμης και των συναισθημάτων μοιάζει με αυτή των ζώων και ο διαχωρισμός φυτών και ζώων τείνει να χαθεί”, ήταν ένα από τα πιο όμορφα σημεία του βιβλίου. 

Αν κάποιος θέλει πραγματικά να καταλάβει τι είναι οικονομία χρειάζεται να μελετήσει εντονότερα και περισσότερο τη φύση. Δεν υπάρχει τίποτα που να είναι τυχαίο, τίποτα που να μην βρίσκεται σε αρμονία, τίποτα το “μη βιώσιμο”, όλα ανακυκλώνονται. Τα δέντρα ξέρουν τι σημαίνει οικονομία γιατί υπάρχουν περίοδοι ξηρασίας. Ξέρουν πώς να κατανέμουν τα διαθέσιμα αποθέματα για τις ανάγκες τους. Όταν κάποιο δέντρο δεν έχει “εκπαιδευτεί” ακόμα σε αυτόν τον τρόπο, δυσκολεύεται πολύ στις περιόδους ξηρασίας. Επιπλέον μάθημα που παίρνουμε από τα φυτά και τα δέντρα είναι αυτό της αυτοΐασης. Όταν κάποιο δέντρο νοσεί από εισβολείς, μύκητες, παράσιτα, οι γείτονες στέλνουν μέσα από τις ρίζες τους θρεπτικά συστατικά για να το στηρίξουν, και το ίδιο το δέντρο αλλάζει την χημεία του ώστε να αλλάξει την γεύση του, τη χημική του σύσταση ώστε οι βλαβεροί οργανισμοί να απομακρυνθούν.

Η φύση πάντα βρίσκει τον δρόμο για ισορροπία, με αργές διαδικασίες, φαίνεται σαν τίποτα να μην βιάζεται ως προς την ανθρώπινη κατανόηση, αλλά ένα δέντρο 100 ετών για τη ζωή των δέντρων μοιάζει πιτσιρίκι! Στη λανθασμένη αντίληψη ότι όσο είσαι νέος είσαι και πιο παραγωγικός για τα ανθρώπινα δεδομένα, τα δέντρα λειτουργούν αντίστροφα, και όσο πιο γηραιά, τόσο πιο αποδοτικά. Όπως μας ενημερώνει ο Peter Wohlleben “Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα δάση ως μέσο στον αγώνα μας ενάντια στην κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να τα αφήσουμε να γεράσουν”. Η φύση έχει την σοφία να προσαρμόζει την ανάπτυξη των δέντρων αναλόγως με το CO2 που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα. Όσο πιο αυξημένο τι διοξείδιο τόσο περισσότερο βιάζονται τα δέντρα να αναπτυχθούν. 

Τα δέντρα φυσικά δεν ζουν μόνα τους. Όπως εμείς χρειαζόμαστε το εντερικό μικροβίωμα για να παραμένουμε σε ισορροπία, έτσι ένα δάσος για παράδειγμα χρειάζεται ακάρεα, μικρόβια, και μύκητες στο χώμα που το βοηθούν σε όλες του τις διαδικασίες. Υπάρχει η ισορροπία που κάνει αυτούς τους μηχανισμούς χρήσιμους, και όταν φεύγουν εκτός ισορροπίας που δημιουργούνται οι βλάβες. Ακριβώς όπως σε όλα τα έμβια όντα.

Σε αυτό το βιβλίο τα κεφάλαια είναι μικρά αλλά πολύ συμπυκνωμένα, και δίνει πάρα πολλές πληροφορίες για τον μαγικό κόσμο των δέντρων και των δασών. Η έρευνα του δασολόγου Peter Wohlleben μας κάνει να θέλουμε να περνάμε περισσότερο χρόνο κοντά σε δάση, απλώς παρατηρώντας την αρμονία του τοπίου, και η απόδοση στα ελληνικά από την Γιώτα Λαγουδάκου είναι εξαιρετική. Καθώς η ξενάγηση στο μεγαλείο της φύσης προχωράει, μας υπενθυμίζει να είμαστε ταπεινοί, και ότι ο σεβασμός προς όλα τα έμβια όντα είναι απαραίτητος. Ο άνθρωπος χρειάζεται να κάνει ένα βήμα πίσω, να παραμείνει στην παρατήρηση, γιατί είναι ένα κομμάτι αυτού του συνόλου και έχουν μείνει τόσοι θησαυροί που περιμένουν να τους ανακαλύψουμε. Αυτό που ονομάζουμε οικολογία είναι καθημερινή απόφαση, καθημερινή πράξη και μας αφορά όλους.

Mindfulness Mondays 06

Το κομμάτι της ενσυνειδητότητας με την τροφή έχει μεγαλύτερη επέκταση από τη συμπεριφορά και τις διατροφικές μας συνήθειες. Η σχέση μας με την τροφή ξεκινάει από την στιγμή που σκεφτόμαστε και προγραμματίζουμε το επόμενο γεύμα μας.

Read More »

Το πένθος της κασέτας.

Τις έχω κλάψει πολύ αυτές τις κασέτες. Και στις διακοπές μου δεν μπόρεσα να σταματήσω να τις σκέφτομαι. Έπρεπε, λοιπόν, κάπως να εξιλεωθεί. Με μια σύντομη αναφορά έστω.

Read More »

Είναι παγίδα!

Πώς θέλουμε να γινόμαστε καλύτεροι στις μέρες που έρχονται, όταν θέλουμε να φέρουμε στο “μέλλον” μας αυτό που ήμασταν στο “παρελθόν” μας;

Read More »

Νηστεία! Προσωπική υπόθεση και όχι μόνο!

Η νηστεία σε μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες, όπως γίνεται με τις θρησκευτικές νηστείες, συμβόλιζε περιόδους της ζωής και της φύσης. Γινόταν κατά τις περιόδους της χειμερινής και εαρινής ισημερίας και προετοίμαζε το σώμα καθώς συμβόλιζε τον συντονισμό με την αλλαγή της εποχής.

Read More »